Van 5 tot en met 10 oktober presenteren Marres, Bureau Europa en de Nederlandse Dansdagen de voorstelling Motus Mori RELIQUIEM van de Duitse choreografe Katja Heitmann. Motus Mori RELIQUIEM is gewijd aan de menselijke beweging en vindt plaats in de grote zaal van Bureau Europa in Maastricht.
Wat beweegt de mens? In Motus Mori RELIQUIEM ervaar je andermans beweegredenen op de meest directe en indringende manier mogelijk: via jouw lichaam. Je verplaatst jezelf in de vele donateurs van het archief en voel je je persoonlijke bewegings-vocabulaire. Heitmann noemt dit ‘kinetische empathie’.
In het meerjarige kunstproject Motus Mori verzamelt en bewaart Katja Heitmann de menselijke beweging. Inmiddels hebben al meer dan 1900 mensen hun persoonlijke beweging gedoneerd aan dit belichaamde archief, op basis waarvan de choreografe telkens nieuwe kunstwerken maakt. Ook mensen uit Maastricht doneerden hun beweging aan het Motus Mori. Dit najaar keert de choreografe terug met RELIQUIEM.
Katja Heitmann is gefascineerd door de voortdurende pogingen van de mens om aan haar eigen sterfelijkheid te ontsnappen. Deze paradox is de muze van het bewegingsarchief Motus Mori. Zoals beweging gaat én vergaat, is de mens tegelijkertijd epi-centrale meester van het eigen leven én slechts een schilfertje in de eeuwigheid.
Met RELIQUIEM zet Katja Heitmann de volgende stap binnen haar archiefonderzoek; het creëren van collectief gedeeld bewegingserfgoed om het veilig te stellen voor de toekomst. Het archief wordt overgedragen aan ‘iedereen’. Immers: wil niet ieder mens blijven voortbewegen, tot in eeuwigheid?
Data en tijdstippen
5 & 6 oktober 2024: 10:30, 12:00, 14:30 en 16:00u
7, 8, 9 en 10 oktober 2024: 13:00 en 19:00u
Locatie
Bureau Europa
Boschstraat 9
6211 AS Maastricht
bureau-europa.nl
‘Mijn moeder is 12 jaar geleden overleden, mijn vader vorig jaar. Er is niets meer van hen over, geen materiële spullen, geen huis, geen testament of afscheidsbrief. Soms slaag ik erin een handgebaar te maken dat ik herken van mijn moeder. Of de schouder-hoofd-pupil-kin-combinatie van mijn vader, een gebaar dat aangaf dat hij het moeilijk had. Soms zie ik een oudere man op straat lopen en plotseling denk ik dat hij het is. Zijn vermoeide lichaam, dat maar doorging, gebogen rug, schouders naar voren hangend, terwijl zijn hoofd probeerde omhoog te kijken. Vaak wou ik dat ik hen nauwkeuriger had waargenomen, zodat ik hun bewegings-erfgoed levend zou kunnen houden.’
– Katja Heitmann
Achtergrond
Katja Heitmann is al een aantal jaren bezig met het scheppen van een archief voor de menselijke beweging. De ambitie is al vaker geformuleerd in de dans, aangezien de discipline geen gestandaardiseerde notatie kent. Het lichaam van de danser, wordt vaak gezegd, is het archief van de dans. Maar Heitmann betrekt de vraag ook op de wereld buiten de dans. In onze archieven en musea verzamelen we portretten, objecten en geschriften van belangrijke gebeurtenissen en personen. En ook thuis bewaren we brieven, objecten en foto’s van onze geliefden. Maar de houdingen, bewegingen en reflexen waaraan we onze meest dierbaren direct herkennen, raken we kwijt. Katja Heitmann en haar team maken dat gemis voelbaar door menselijke bewegingen te verzamelen en bewaren.
In 2019 presenteerde de Heitmann in Marres haar project Museum Motus Mori. In dit project maakte ze met tien dansers een museum van de uitstervende lichamelijke beweging. Zes weken lang, vijf uur per dag, stelden de dansers en de choreografe zichzelf voor de bijzondere opdracht om de kleine menselijke motoriek in patronen te ontrafelen, om bezoekers gevoelig te maken voor de diepe menselijkheid die in het lichaam schuilt. Er ontstond een choreografie voor het sleutelbeen, een dans van navel, buikvet en ribbenkast, een frase voor hartslag en kniespier.
Bewegingsinterviews
Als bron gebruikte de choreografe bewegingsinterviews. Iedere dag werden mensen uitgenodigd voor deze interviews waarin ze vertelden hoe ze stonden, zaten of sliepen, of ze eigenschappen deelden met familieleden, of ze wel eens een blessure of een ongeluk hadden gehad die hun fysiek of bewegingen had veranderd. De dansers analyseerden deze eigenschappen en leerden ze te belichamen. Heitmann richtte zich vooral op het vastleggen van onwillekeurige menselijke gedragingen. Ze raakte gefascineerd door onbewuste, soms overgedragen bewegingen, die heel onhandig zijn of het leven zwaar of moeilijk maken, maar tegelijk een diep inzicht geven in de menselijke identiteit. Het publiek dat getuige was van dit levende archief, zag een langdurige opvoering van menselijke bewegingen, waaronder die van henzelf en van hun naasten.
Biografie Katja Heitmann
Katja Heitmann (1987, DE) opereert op de grens van dans, beeldende kunst, performance en installatie. Ze onderzoekt in haar beeldend-choreografisch werk wat de mens beweegt in het huidige tijdsgewricht. Ze vraagt zich daarbij steeds af wat het betekent om een lichaam te hebben, vaak in relatie tot de snel voortschrijdende techniek. In Homo Avatar (2016) werd zij geïnspireerd door de talloze digitale alter ego’s die op het internet zwerven. In Siri Loves Me (2017), een werk dat ze maakte met 50 jonge dansers, vroeg zij zich af of de technologische vooruitgang en de surveillance die daarmee gepaard gaat de vrije beweging ging belemmeren. In Pandora’s DropBox (2018) presenteerde ze een verontrustend beeld van de perfecte mens in een perfecte wereld. Vanaf 2019 werkte Heitmann aan verschillende vormen van haar omvangrijke Motus Mori project, een ode aan de vergeten en zelfs uitgestorven beweging. In 2016 won zij de Prijs van de Nederlandse Dansdagen, in 2020 werd zij onderscheiden met de Gieskes-Strijbis Podiumprijs, de grootste podiumkunstprijs van Nederland.
Pers over Katja Heitmann
NRC
‘In Museum Motus Mori verzamelt, beschrijft, archiveert en exposeert Heitmann de minieme bewegingen die wij allen dagelijks maken en die onmiddellijk weer verdwijnen – de schoonheid en kwetsbaarheid van dans in één doordacht concept.’
De Theaterkrant
‘Heitmann heeft een missie! Ontegenzeggelijk. In Motus Mori geeft ze het lichaam terug aan een maatschappij, die de waarde ervan uit het oog dreigt te verliezen. Urgenter kan kunst niet zijn. Maar behalve urgent is Reliquiem ook zeer ontroerend. Immers, het lichaam is vergankelijk en confronteert ons met eindigheid.’
De Standaard:
‘Het is kinetische empathie op haar best.’
De Volkskrant (Anette Embrechts)
‘Ik herkende mijn ‘vertaalde’ tics en gestes, fluisterend vermengd met die van Pavel, Monika, Tosca en Herr Stamm. Hoogst origineel.’
The New York Times:
‘Turning the gestures of everyday life into art.’
Museumtijdschrift (Edo Dijksterhuis):
‘Museum Motus Mori is een kinetisch portret van ons allemaal. En de manier waarop dat gestalte krijgt, via het lichaam in plaats van de geest, is directer, effectiever en aangrijpender dan welke video, foto of tekst ooit kan zijn.’
Voor de pers
Voor persverzoeken, beeldmateriaal en interviewaanvragen kun je contact opnemen met communicatie@marres.org.
Partners / met dank aan
Motus Mori RELIQUIEM wordt in Maastricht gepresenteerd door Marres, Bureau Europa en De Nederlandse Dansdagen.
Marres ontvangt structurele steun van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de Provincie Limburg en de Gemeente Maastricht.